Het is leuk vertoeven in het Wondere Rijk der Woorden. Moeder de Taal heeft een rijke schat aan prachtige woordjuweeltjes gebaard, die heus wel mooier zijn dan ‘swaffelen’. Toch blijven er nog vele hiaten. We moeten al eens leentjebuur spelen bij een andere taal of hebben soms heel wat volzinnen nodig om dat ene onbestaanbare woord uitgelegd te krijgen.
Problemen zijn er om opgelost te worden. Dus kwam Radio Klara vorig jaar met een wereldverbeterend initiatief op de proppen. Van februari tot augustus liet de zender wekelijks een hoog aangeschreven woordman of -vrouw aan het woord. Die beschreef in een sappig tekstje een situatie of gevoel waarvoor Moedertje Taal was vergeten een woord of uitdrukking te baren. Daarna was het aan de creatieve Klaraluisteraars om er een nieuw woord voor te verzinnen.
Taalborelingen
De zoektocht leverde zesendertig lexicografische nieuwkomers op, met daarbij steeds een handvol alternatieven. Die nieuwe taalborelingen zijn nu allemaal gebundeld in het fijne en mooi vormgegeven boekje ‘Woordkramerij’. Een leuk hebbeding voor op het nachtkastje. Alleen de introductietekstjes al, waarin persoonlijkheden als Tom Naegels, Mark Eyskens, Herr Seele, Annemie Struyf, Dimitri Leue, Diane Broeckhoven en ander prominent volk hengelen naar nieuwe woorden, zijn een waar plezier om te lezen. En dan hebben we het nog niet gehad over de nieuwe woordbrouwsels zelf.
‘Wegwee’ als antoniem van heimwee werd door de vakjury – de Stuurgroep Taaladvies van de VRT – uitgeroepen tot het winnende woord. Op zich weinig spectaculair, alsof het woord altijd al bestaan heeft. Juist daarom kaapte het dan ook de hoofdprijs weg. De Klaraluisteraars kozen dan weer voor ‘memopauze’ tot het Ultieme Klarawoord, als alternatief voor black-out. Ook die taalvondst komt nu aankloppen aan de grote poort van Van Dale. Maar onze favoriet is zonder twijfel het poëtische ‘het Vrooi’ als alternatief voor het platteland dat doorgaans – fiets zelf maar eens in de Vlaamse Ardennen – veeleer golvend dan plat is.
Traprepliek, kregelidee, paljetten
Zo zijn er nog veel mooie woorden die we maar al te graag het levenslicht gunnen. ‘Traprepliek’ bijvoorbeeld, het snedige antwoord waarmee je iemand de mond zou snoeren, maar dat helaas nét te laat in je opkomt, nadat je de deur al hebt dichtgeslagen. Of ‘kregelidee’, de wat geprikkelde intentie om slepende problemen op te lossen. ‘Paljetten’, synoniem voor opsmukken, ‘pastorasme’, dat ene moment dat plots álles gewoonweg perfect lijkt, ‘zich klaarkijken’, de 21e-eeuwse variant van masturberen, ‘zwartelen’, negatief denken, en ‘spoemps!’, een hipper woord voor het verkeerd gebruikte ‘jazeker, absoluut!’
Maar niet alle woorden zijn naar onze bescheiden mening even poëtisch of levensvatbaar. ‘Gs-emmeren’ (overbodig bellen met de gsm) is ons wat te platjes, ‘Ipotisme’ (het storende geluid van de Ipod voor medereizigers) klinkt te zwaar, ‘onnaportrettelijk’ te stroef en ‘schemergireren’ te oud. Leuk gevonden is misschien ‘wolkafconversatiecrashzwijgpijn’ (waneer een gesprek plots stilvalt bij een verkeerd woord), maar wie gaat zoiets ooit uitspreken, laat staan onthouden?
‘Woordkramerij’ is een pittig geschreven boekje, een geslaagd resultaat van een heerlijk initiatief. Maar daar blijft het hopelijk niet bij. Niet alleen dromen wij al van een tweede reeks. Ook durven wij te hopen dat de VRT-diensten er zelf woorden uit opdissen zodat die vroeg of laat ingeburgerd raken. Want onze taal is dringend aan wat paljetten toe. Een zwartelend kregelidee misschien, maar wel eentje om memopauzes en woordstops tegen te gaan, nietwaar? Spoemps!
Cédric Raskin
Voor Cutting Edge