De donkere achterkant van de macht
Met ‘Mefisto for ever’ had Toneelhuisregisseur Guy Cassiers de lat al behoorlijk hoog gelegd. Geen makkelijke opgave dus om met het tweede luik van zijn ‘Triptiek van de macht’ het succes van zijn voorganger te evenaren. Maar moeilijk gaat ook. Zeker als je Cassiers heet.
‘Wolfskers’ legt de perverse vergiftiging door de macht bloot. Het is het verhaal van een tegelijk banale en beslissende dag uit het leven van drie historische machthebbers, en niet bepaald hun allerbeste. Een dementerende Lenin onderneemt een laatste poging om Stalin van de macht te houden. Tevergeefs. Hitler, de depressie nabij, nodigt zijn gasten uit op Obersalzberg terwijl zijn kansen in de oorlog duidelijk aan het keren zijn. En de Japanse keizer Hirohito raakt zijn goddelijke statuut kwijt nadat Japan verslagen is door de Amerikanen.
Wereldvreemd en bewegingloos
In uniform hebben de drie heren de wereldgeschiedenis grondig door elkaar geschud, maar als ze de deur even achter zich sluiten, klinkt het wel anders. De half verlamde Lenin mag het huis niet uit van zijn halve trouwboek en vegeteert in zijn rolstoel. In de slaapkamer van Hitler zwaait de wulpse Eva Braun de plak. Of de revolver, haar favoriete speelgoedje. Hirohito zit dan weer verstrikt in het strenge Japanse hofritueel. Verblind door hun persoonlijke idealen worden de drie wereldheersers wereldvreemd en letterlijk bewegingloos. Het is hun entourage die voor wat beweging op de planken zorgt. Dat gebeurt zelfs letterlijk. De drie verschillende hofhoudingen worden gespeeld door eenzelfde groep acteurs, zodat de drie verhalen naadloos in elkaar vloeien en verworden tot één verhaal over de vergiftiging door de macht.
Die macht heeft het brein van de heersers grondig aangetast. Na hun uren blijken de drie wereldleiders perverse kunstenaars die letterlijk over lijken gaan om hun ideaal te bereiken. Cassiers en tekstschrijver Jeroen Olyslaegers leggen de protagonisten woorden in de mond die er niet om liegen. ‘Er zijn miljoenen vliegen en die leggen miljoenen eitjes. En daarvan gaan er weer miljoenen dood, maar de vlieg blijft wel voortbestaan.’ De Hitlerlogica samengebald in twee zinnen. En zo telt het stuk nog tientallen pijnlijke metaforen.
Zeventien jaar later
Met een voortreffelijke Vic De Wachter als Lenin en Jos Verbist als huiveringwekkende Hitler staan twee onbetwistbare klasbakken op de planken. Maar dé grote verrassing komt ongetwijfeld van Johan Leysen. Niet alleen vanwege zijn beklijvende vertolking van keizer Hirohito, een stijf en griezelig gevoelloze natuurwetenschapper. Maar ook omdat de acteur na zeventien jaar eindelijk nog eens op de Vlaamse bühne staat. Als het van ons afhangt, hoeft hij geen zeventien jaar meer wachten om dit opnieuw te doen.
Wie Cassiers zegt, zegt ook film en videoprojectie. Alvast geen toeval dat de regisseur zich baseert op films van de Russische cineast Alexander Sokurov over de drie dictators. De drie camera’s en beweegbare projectiepanelen op het podium zijn intussen een vast ingrediënt geworden van het Toneelhuisrecept en ook nu hebben ze het stuk weer aangenaam gekruid. De close-ups van de gezichten van de machthebbers op zich zijn al behoorlijk spooky, de vervloeiing van de verschillende tronies tot hét gezicht van het kwaad blijft nog zeker enkele weken op ons netvlies geschroeid. Pet af ook voor de belichting en het geluid: de elektrische schokken van Lenins dementie en de toespraak van Hitler bezorgen ons nog steeds koude rillingen.
Geen theaterstuk voor sissy’s, zoveel is zeker. Maar wel een absolute aanrader voor wie graag eens piept achter de schermen van de macht.
Cédric Raskin
Voor Cutting Edge