Kunsttherapie
2024
De wereld heeft kunst nodig
Om onze blik te verruimen, systemen te bevragen of gewoon als schone troost. Een heel jaar lang ga ik elke week als therapeut op zoek naar een kunstwerk dat de wereld precies op dat moment nodig heeft.
Week #16 ⏐ 15/04 - 21/04
At the twilight’s last gleaming? (2021)
Hank Willis Thomas
Zo hadden we de Amerikaanse vlag nog nooit gezien! De sterretjes staan er wel op, de kenmerkende horizontale stroken en de bekende kleuren. Maar ook veel méér.
De bonte vlaggencollage van Hank Willis Thomas maakt duidelijk dat de Amerikaanse identiteit niet zo eenduidig is. Ze is het product van een heleboel kleuren, culturen en symbolen, kriskras door elkaar. Een duidelijke boodschap voor Biden en Trump.
Week #15 ⏐ 08/04 - 14/04
Wheatfield – A confrontation (1982)
Agnes Denes
Op een braakliggende lap grond in Manhattan zaaide de Hongaars-Amerikaanse kunstenaar Agnes Denes een tarweveld van 2 hectare groot. Geen nieuwe grijze wolkenkrabbers hier, enkel de gouden gloed van tarwe. De basis van ons voedsel.
Vier maanden bleef dit tarweveld staan, op de peperdure kapitalistische plek, aan de voet van de Twin Towers. Als krachtig symbool voor de vele contrasten tussen landbouw en stedelijke ontwikkeling, natuur en technologie, armoede en verspilling.
Week #14 ⏐ 01/04 - 07/04
Face 2 Face (2007)
JR & Marco
Enorme portretfoto’s werden clandestien geplakt op beide kanten van de Muur die de Gazastrook van Israel scheidt. Voor de grootste illegale fototentoonstelling ooit.
Plots stonden Israeli’s en Palestijnen met hetzelfde beroep of gelijke sociale rol zij aan zij. Ze lijken op elkaar, spreken bijna dezelfde taal, zien er even sympathiek uit. Alleen leven ze langs de andere, vijandige kant van de muur.
JR en Marco brachten de gescheiden volkeren via fotografie samen, zodat ze elkaar eindelijk in de ogen kunnen kijken. Een eerste stap voor verbinding.
Week #13 ⏐ 25/03 - 31/03
In Search of the Miraculous (1975)
Bas Jan Ader
In 1975 probeerde Bas Jan Ader de Atlantische Oceaan over te steken in een klein zeilbootje van amper vier meter lang. Hij zou zijn performance documenteren met camera, pen en papier. Het verwoeste bootje spoelde in 1976 aan, de kunstenaar was spoorloos.
De mysterieuze verdwijning gaf stof tot speculatie. Wat was er op zee gebeurd? Overleed de kunstenaar of zette hij zijn verdwijning in scène? Was het zelfmoord? In zijn conceptuele werk over falen en het lot rezen bevroeg Ader het cliché van de tragische romantische held. Ironisch genoeg werd hij er zelf een.
Week #12 ⏐ 18/03 - 24/03
Prenez soin de vous (2007)
Sophie Calle
In 2007 maakt de vriend van Sophie Calle het uit via e-mail. De lafaard. Zijn laatste zin: ‘Prenez soin de vous’. Lieve woordjes, of zijn ze kil en hard? Hoe moet je dit nu interpreteren?
Dat vroeg Calle aan 107 vrouwen. Filosofes, linguïsten, advocaten, therapeuten, dansinstructrices … Elk gaf vanuit haar expertise een interpretatie aan deze laatste adieu. En vond er telkens andere nuances in. Samen vormen ze een sterke analyse over de kwetsbaarheid van relaties.
Week #11 ⏐ 11/03 - 17/03
Nulpunt (2002)
Dave Meijer
449 kleurrijk beschilderde paneeltjes vormen samen Dave Meijers zoektocht naar het ultieme beeld. Het zijn kleine, fijne abstracties van landschappen en patronen die hij overdag ziet.
De serie bestaat uit 450 onderdelen min één, opdat het werk nooit helemaal ‘af’ zou zijn. Het nodigt uit om zelf op zoek te gaan naar het ontbrekende stukje schoonheid, en te focussen op alle schoonheid rondom je.
Week #10 ⏐ 04/03 - 10/03
Untitled (Your body is a battleground) (1989)
Barbara Kruger
Alles en iedereen is te koop. Barbara Kruger protesteert tegen deze gladde vermarkting van mens en maatschappij. Ze gebruikt daarvoor dezelfde populistische vormtaal als die van de sensatiepers en de politiek.
Het gezicht van een vrouw is gesplitst in twee helften. Positief vs. negatief, zwart vs. wit. Hier woedt een strijd. Het kunstwerk werd gemaakt als protest tegen de nieuwe anti-abortuswetten in 1989, maar de tijdloze boodschap blijft vandaag krachtig overeind.
Week #9 ⏐ 26/02 - 03/03
7000 Eichen (1982-1987),
Documenta 7, Kassel
Joseph Beuys
Voor Documenta 7 in Kassel liet Beuys 7.000 jonge eiken planten, verspreid over de stad. Met naast elke boom een handgemaakte zuil van basalt. Samen vormen ze een ‘boommonument’: mens en natuur voren één geheel.
Stadsambtenaren waren ertegen: de bomen zouden er niet kunnen wortelen. Ook sceptische stedelingen kregen ongelijk. Het sociaal-ecologische kunstwerk toont de kracht van vrij denken, ambitie en samenwerking. Het kunstwerk groeit vandaag al zo’n 40 jaar.
Week #8 ⏐ 19/02 - 25/02
Garden of Delight (2016-2018)
Nick Hannes
In Dubai lijkt álles mogelijk. De hoofdstad van de oliestaat in de woestijn is de ultieme speeltuin van doorgedreven kapitalisme, urbanisatie en globalisering.
Maar er zijn grenzen aan die overdreven losbandigheid. De snelle straat vooruit leidt misschien wel nergens naartoe. Aan het eind moet je gewoon terug naar waar je vandaan kwam.
Week #7 ⏐ 12/02 - 18/02
Child With Toy Hand Grenade,
Central Park, NYC (1962)
Diane Arbus
Al wie er ‘vreemd’ uitzag, kreeg van Diane Arbus een gezicht. Tweelingen, dwergen, transgenders — met haar portretten dwong de fotografe de Amerikanen te kijken naar personen in de marge.
Aan dit jongetje mankeert niets. Maar de gekke bek die hij trekt en de plastic granaat in zijn hand maken hem bijzonder. Plots wordt het jongetje een krankzinnige met een wapen. Dader of slachtoffer, gevaarlijk of getraumatiseerd? Of gewoon iemand die wil spelen?
Week #6 ⏐ 05/02 - 11/02
As Slow as Possible (2001-2640)
John Cage
Het traagste akoestische muziekstuk uit de geschiedenis is ook het langste. Het begon op 5 september 2001 en speelt door tot 4 september 2640. Dan zal het orgel 639 jaar hebben gedaan over een partituur van amper acht bladzijden.
Voor het muziekstuk werd een speciaal orgel gebouwd, aangedreven door pompende zandzakken. Om de zoveel maanden of jaren wordt een nieuwe orgelpijp bijgezet of verwijderd voor een nieuw akkoord. Dat gebeurde deze week. Dit muziekstuk blijft nog enkele generaties doorspelen. Zelfs als wij er niet meer zijn.
Week #5 ⏐ 29/01 - 04/02
American Gothic (1930)
Grant Wood
Voor ze met hun zware tractoren de snelwegen blokkeerden, toonden boeren hun macht met een hooivork. In hun ouderwetse kleren dragen vader en dochter een lange traditie met zich mee. Dak, raam, riek: alles wijst naar boven: God staat de boeren bij.
Maar dat absurde gotische venster in een chalet op het platteland. Die onaangepaste outfits en die afwezige blikken … Is dit wel een ode aan de boerenstiel, of is het een parodie? Kennen we de boeren wel? Of wordt het tijd dat we elkaar echt leren verstaan?
Week #4 ⏐ 22/01 - 28/01
Snowman (1987⏐2016)
Peter Fischli & David Weiss
Fischli en Weiss bewaren hun sneeuwman het hele jaar door in een vrieskast. Daar is veel elektriciteit voor nodig, wat extra CO₂-uitstoot en dus de opwarming van de aarde met zich meebrengt. Om te overleven, is deze sneeuwpop afhankelijk van zijn vijand.
Een sneeuwman in een museum heeft ook iets droefs. Het lijkt wel een stuk erfgoed dat we willen bewaren omdat we het dreigen te verliezen. Hoelang gaan we nog sneeuwpoppen kunnen maken als het klimaat zo blijft opwarmen? Zullen ook onze kleinkinderen er nog van kunnen genieten?
Week #3 ⏐ 15/01 - 21/01
Homo stupidus stupidus (2008)
Maarten Vanden Eynde
De mens is een fascinerend wezen. Het is de enige soort die haar eigen ondergang in gang zet door, met kennis van zaken, haar natuurlijke habitat te vernietigen. En dat noemt zich dan dubbel intelligent.
Homo stupidus stupidus is een menselijk skelet, uit elkaar gehaald en opnieuw samengesteld. Op een bewust verkeerde manier, ondanks onze wetenschappelijke kennis. Een kritische kijk op onze intelligentie en de impact ervan op onze toekomst.
Week #2 ⏐ 08/01 - 14/01
The Green Line (2004)
Francis Alÿs
De Groene Lijn is de geografische wapenstilstandsgrens die Israel en Palestina afspraken in 1949. Helaas vergat Israel snel waar die grens juist lag. Ze bestond ook enkel in stift op een militaire kaart.
Exact 20 jaar geleden stapte Francis Alÿs 24 km van de Groene Lijn af, het stuk dat door Jeruzalem loopt. Met een druipende pot groene verf maakte hij de grens zichtbaar. Was dit een daad van poëzie of van politiek? Hij nam de actie op en liet de video becommentariëren door Palestijnen, Israeli en internationale conflictkenners.
Week #1 ⏐ 01/01 - 07/01
Petit Monument (2010)
Philip Aguirre y Otegui
Is het een circusact, een oefening in evenwicht, een lesje in vertrouwen? Misschien wel niets van dat alles. Gewoon een mens op een mens op een paard. Een mooie kinderlijke fantasie.
Of misschien is het wel alles samen. Verbinding in brons, stabiel en broos tegelijk. Een klein monument voor vertrouwen en balans, de kracht van verbeelding en menselijke kwetsbaarheid.
